Zaterdag 16 september 2017

Op zaterdagmorgen 16 september togen wij, Heemkundevereniging Nederweert en Bond Wapenbroeders, met enige vertraging vanwege een niet in de regio bekende chauffeur, naar Doorn, en wel Huis Doorn: de verblijfplaats van de laatste Duitse Keizer Wilhelm II.

Aan het einde van de 1e Wereldoorlog verblijft Wilhelm in het Duitse hoofdkwartier in Spa. Maar als in Berlijn de Revolutie uitbreekt, en de capitulatie op handen is, weten hij en zijn staf dat vluchten onvermijdelijk is. De foto is beroemd: Wilhelm ijsberend op het station van Eijsden, wachtend op antwoord op zijn verzoek tot asiel in Nederland.

Na toelating wordt hij op verzoek van de Nederlandse regering opgevangen in het landhuis van Graaf Bentinck, maar hij koopt ruim een jaar later Huis Doorn. Daar trekt hij in met zijn inmiddels door Duitsland vrijgelaten echtgenote, en een grote hoeveelheid inboedel.

Wilhelm heeft het landgoed nooit meer verlaten; hij mocht van de Nederlandse regering maar in een kleine cirkel rond Doorn reizen. Wel ontving hij vele gasten, waaronder Prins Hendrik (die toch in Doorn moest zijn vanwege zijn twee bastaarddochters, die op een internaat zaten tegenover de ingang van Huis Doorn), maar niet Koningin Wilhelmina (!), maar wel weer Veldmaarschalk Göring.

Hij hield zich bezig met zijn vele liefhebberijen, variërend van fysiek (bomen hakken) tot intellectueel (oa archeologie).

Zijn echtgenote, zeer lijdend onder het lot van de keizerlijke familie, is vrij snel overleden. Wilhelm is daarna hertrouwd met een Pruisische dame.
De gidsen gaven een boeiende rondleiding, waarbij niet alleen Wilhelm II, maar ook de Pruisische geschiedenis vanaf Frederick de Grote een duidelijke plaats kreeg.

Ook de vraag, in hoeverre Wilhelm II verantwoordelijk is voor de 1e WO, bleef niet onaangeroerd.

De laatste twee jaren is daar een stevige discussie over opgelaaid, met name door twee Engelstalige historici.

De Australiër Christopher Clark (hoogleraar in Oxford) betoogt in “the Prussian Empire “en het recent in het Nederlands vertaalde “Wilhelm 11, de laatste Duitse Keizer”, dat het Duitse Keizerrijk natuurlijk niet vrijuit gaat, maar dat (behalve de idiote Serviërs) de opstelling van Frankrijk, Engeland en Rusland olie op het vuur heeft gegooid. In “Wilhem 11, de laatste Duitse Keizer”, komt bovendien naar voren dat de Duitse legertop (Hindenburg, Ludendorff) waarschijnlijk meer invloed had dan de Kaiser.

Margareth MacMillan (Canadese, en ook hoogleraar in Oxford) is in “The War that ended peace” veel kritischer. Zij schetst toch veel meer de kwalijke rol van de Pruisen en de autoritaire Keizer.

De discussie is dus nog niet beëindigd.

Na de lunch bezochten we nog de permanente tentoonstelling over “Nederland en WO I” in het voormalige koetshuis. Voor onze regio ook met name interessant vanwege de vele Belgische vluchtelingen, en “de draot” :de stroomdraad die de Duitsers aanbrachten van Eijsden tot de kust in Zeeland

Jan Tindemans